ستون تراژان در سال 113 پس از میلاد در میدان عمومی “تراژان” در روم برپا شد و بر روی آن پیروزی امپراطور تراژان در دو جنگ درگرفته در ناحیه ی Dacia (رومانیای کنون) حکاکی شده. این ستون از اولین ستون های این نمونه هست و منبع پربها برای اطلاعات تاریخی. این ستون ها نشانگر علاقه ی فراوان رومی ها برای ساختن بناهای معماری و جشن گرفتن ی پیروزی های جنگی هستن.
این ستون 38 متر ارتفاع داره و شامل 16 استوانه ی مرمر سفید ایتالیایی هست. در ابتدا یک مجسمه ی 4.8 متری برنز از تراژان بر روی این ستون قرار داشت اما بعد ها در سال 1588 میلادی مجسمه ی پیتر مقدس جایگزین اون شد. این ستون به احتمال زیاد توسط معماری به نام Apollodoros اهل شهر دمشق طراحی شد ، و نشانگر پیروزی های تراژان در Dacia در دو جنگ درگرفته در سال های 101-2 میلادی و همینطور 105-6 هست. با درگذشت امپراطور در سال 117 میلادی ، خاکسترش در پای این یادبود تاریخی دفن شد.
چشم انداز نامنطم و حضور بیش از 2600 کاراکتر به صورت مارپیچ برروی این ستون باعث شده که ما حدود 200 متر روایت و داستان 155 صحنه ی متفاوت از جنگ های Dacia رو داشته باشیم ، با حضور تراژان در صحنه ی مختلف مانند فرمانروایی و رهبری ارتش روم ، قضاوت و دادگری زندانیان، و برپایی دادگاه جنگی.
این حکاکی ها از پایین ستون به بالا نمایانگر ترتیب تاریخی وقوع حوادث هستند و دو جنگ با نقشی از یک سپر و غنیمت های جنگی جدا شدند.
اکثر صحنه های حکاکی شده به یکدیگر برخورد میکنند اما با طراحی های منظره ها از همدیگر جدا میشوند ، مانند طراحی درخت یا سنگ ، که نشان دهنده ی تغییر داستان هستند. کاراکتر ها معمولا دو سوم سایز واقعی هستند و این ویو ها طوری طراحی شدند که صحنه ها با کمی خمیدگی به سمت بیننده به دست آمده اند به طوری که گویی نماهای پس زمینه بالای کاراکتر های جلو هستند. آنها در ابتدا رنگ کاری شده بودند و آثار این رنگ ها تا قرن 18 میلادی هم وجود داشت. این ستون در میدان عمومی تراژان در روم برپا شده و در آن زمان بین دو کتابخانه ی “یونانی” و “لاتین” بود که در دوطرف این ستون ایستاده بودند.
این ستون روی پایه ای هست که آن هم دارای روایت های حکاکی شده هست ، راجع به سلاح ها و زره های Dacian و همینطور چهار عقاب نماد امپراطوری روم ، که گلدسته های نمایانگر پیروزی را حمل میکنند. این پایه همینطور توضیحی طولانی در قسمت جنوب شرقی دارد که از حروف 10 سانتی متری و با فونت بزرگ نوشته که این بنا برای یادبود و به افتخار امپراطور تراژان و از طرف سناتور ها و مردم روم (SPQR) در سال 113 برپا شده. برروی ستون همینطور نوشته شده که هنگام ساخت این ستون و دیگر بنا ها در میدان تراژان چگونه عبور و مرور کنترل می شد. وجود یک در بر روی پایه ی ستون به داخل این ستون دسترسی میده و می توان با بالا رفتن از پلکانی مارپیچ به بالای ستون رسید. این پلکان به طور کامل از سنگ ساخته شده و با 40 پنجره ی کوچک ساخته شده در فواصل منظم نورانی میشه. سکوی مشاهده، در بالای ستون ، می توانست 15 نفر را در خودش جا بده تا بتوانند از منظره ی زیبای بناهای باشکوه رومی لذت ببرند.
این ستون استوانه ای و داستان های مارپیچ روی آن ، منبعی گران بها برای اطلاعات تاریخی در مورد ارتش روم باستان هستند و نمایانگر جزئیات منحصر به فردی درمورد اسلحه ها ، زره ها ، کشتی ها، تجهیزات، تشکیلات نظامی، نحوه ی معالجه و درمان های پزشکی، و دیگر تدارکات هستند. این بنا شاهکاری از هنر تبلیغاتی و پروپگاندای حکومتی هست و همه ی حکاکان و هنرمندان لزوما به جزئیات وقایع تاریخی وفادار نبودند. اما اکثر روایات و داستان های روی ستون توسط دیگر منایع تاریخی تایید شدند و قطعا دانش واقعی بودن جزئیات این طراحی ها برای بینندگان آن زمان قابل چک و کنترل کردن بوده. این ستون و همینطور حضور طرحش برروی سکه های زمان تراژان منبع الهامی برای بناهای دیگر همانند آن در طول تاریخ شد. از روم باستان گرفته تا قرون وسطی و حتی زمان های تازه تر، مانند ستون Vendôme ناپلئون در پاریس که در سال 1806 برپا شد برای به یادپار نگاه داشتن پیروزی های امپراطور ناپلئون.
