Afrodit

Afrodit, aşk, güzellik, şehvet ve cinselliğin tüm yönlerinin antik Yunan tanrıçasıydı. Güzelliği ile hem tanrıları hem de insanları yasaklı şeylere sürükleyebilir ve onlara tatlı şeyler fısıldayabilirdi. Gök tanrısı Uranüs'ün kopmuş cinsel organından Kıbrıs yakınlarında doğan Afrodit, yalnızca geleneksel olarak bir aşk tanrıçası olarak görülmekten daha büyük bir öneme sahipti.

Erkekler, kadınlar ve şehir devlet yetkilileri tarafından tapılan Afrodit, antik Yunan şehirlerinin ticaretinde, savaşında ve siyasetinde de rol oynamıştır. Ayrıca Afrodit, denizde seyahat edenlerin ve beklenildiği üzere elit hayat kadınlarının ve fahişelerin koruyucusu olarak onurlandırılmıştır. Tanrıçanın Roma mitolojisindeki karşılığı Venüs'tü.

Uranüs'ten Doğumu

Mitolojide tanrıça, Kronos'un babası Uranüs'ü (Ouranos) orakla hadım etmesi ve cinsel organını denize atması, sonrasında Afrodit'in denizde çıkan köpüğün (aphros) ortasında belirmesiyle doğmuştur. Diğer anlatılarda, kendisi Zeus ve Dioni'nin (Titan Tanrıça) kızıdır. Hesiodos ilk anlatıyı, Homeros ise ikinci anlatıyı baz alır. Bu sebepten Yunanlılar, iki efsane mitoloji yaratıcısının bu denli çelişkisinden dolayı sıkıntıya düşmüşlerdir. Hatta, Platon bu iki eski yazarı uzlaştırmak için bu iki tanrıçanın aslında aynı adı taşıyan farklı kişiler olduğunu öne sürmüştü; biri (onun görüşüne göre) erkekler arasındaki daha fazla sevgiyi, diğeri ise erkekler ve kadınlar arasındaki sevgiyi temsil ediyordu. Platon bunlara sırasıyla 'Göksel Afrodit' ve 'Evrensel Afrodit' adını verdi.

Kıbrıs'a yakın doğduğuna inanılan Afrodit'e, özellikle adada Baf'ta tapılıyordu - bu coğrafi konum, kendisinin doğu kökenlerine, doğurganlık tanrıçası olduğuna ve Fenike tanrıçası Astarte'den veya Yakın Doğu tanrıçası İnanna'dan (İştar) olası evrimine işaret ediyor. Yunanistan ve Yakın Doğu'nun iki bölgesi, M.Ö. 8. yüzyıl Arkaik Döneminden önce yoğun kültürel alışverişe tanık olmuşlardır, muhtemelen M.Ö. 5. yüzyıl Yunan tarihçisi Herodot'un Afrodit'in en eski kült yerinin Suriye'deki Aşkelon'da olduğunu belirtmesi bu yüzden önemlidir. Tanrıçanın tamamen yerel bir Kıbrıs tanrısından türemiş olması da mümkündür. Adayla olan güçlü ilişkisi, 'Kıbrıs' anlamına gelen yaygın isim Cypris'le kanıtlanabilir.

Kökeninden daha kesin şey ise, tanrıçanın doğuşu, sonrasında kendisine adanmış birçok kıyı tapınağında öne çıkan denizle ilişkisi ve Afrodit Pontia ('derin deniz') ve Afrodit Euploia ('adil yolculuk') gibi birçok yaygın sıfatının bulunmasıdır. Afrodit, en parlak gezegen Venüs ile ilişkilendirilirdi ve bu, her zaman değerli bir yol gösterici yardıma, eski denizcilerle başka bir bağlantıya da işaret ediyor olabilirdi.

Hephaistos & Ares

Hera tarafından, çok da çekici olmayan ateş ve el sanatlarının topal tanrısı Hephaistos'la evlenmeye zorlanan Afrodit, tanrılar Ares, Hermes ve Dionysos ile kötü şöhretli ilişkilere sahip olarak hiç de sadık olmadığını kanıtlamıştır. Ares'le olan kısa süreli ilişkisi belki de Olimpos Tanrıları içinde meydana gelmiş birçok aldatma olayının en şaşırtıcı olanıydı. Şeytani bir zekaya sahip tasarımcı ve mühendis olan Hephaistos, karısını tuzağa düşürmek için özel altın bir yatak üretmiştir. Afrodit ve Ares'in en tutkulu zamanında, yatak çıplak tanrıları yasak kucaklaşmalarında kilitleyen altın zincirler ortaya çıkardı. Güneş tanrısı Helios çiftin üzerine parlak ışığını tuttuğunda daha da utandılar, böylece tüm Olimposlular rezalete iyice bakabildiler. En sonunda serbest kaldıklarında Ares Trakya'ya, Afrodit ise Kıbrıs'a kaçtı.

Afrodit, Eros'un, Harmonia'nın (Ares'ten), Truva kahramanı Aeneis'in (Ankhises'ten), Sicilya kralı Eryx'in (Argonotlu Butes'ten) ve Dionysos ya da Adonis ile, Priapus'un (büyük cinsel organı olan bir bahçıvan) annesi olarak kabul edilir. Tanrıça, Hebe (gençlik tanrıçası), Horalar, 'Dike ve Eirene', Themis, Graceler, 'Aglaea, Euphrosyne ve Thaleia', Eunomia, Daidia, Eudaimonia, Himeros (Şehvet) ve Peitho (İkna) gibi daha az sayıda tanrıların maiyetine sahipti.

Afrodit genellikle birlik ve uyumun yanı sıra karıştırma veya 'harmanlamayı' temsil ediyordu ve bu, tanrıça'nın savaş ve siyaset gibi çok çeşitli ilişkilerini, farklı grupların bir arada çalışması gereken alanları açıklayabilir. Kendisi özellikle şehir hakimlerinin de koruyucusuydu.

Truva Savaşı

Mitolojide Afrodit, Truva Savaşı'nın kısmen de olsa sorumlusu olarak gösterilmektedir. Peleus ve Thetis'in düğününde Eris (çatışma tanrıçası) en güzel tanrıçaya altın bir elma sundu. Onura layık olmak adına Hera, Athena ve Afrodit yarıştı, ve Zeus Truva prensi Paris'i yargıç olarak atadı. Kararını etkilemek için Athena ona güç ve yenilmezlik sözü verdi, Hera Asya ve Avrupa bölgelerini teklif etti ve Afrodit dünyanın en güzel kadınını teklif etti. Paris Afrodit'i seçti ve böylece muzaffer tanrıça ona Sparta'lı sarışın Helen'i verdi. Ancak, halihazırda Menelaos'un karısı olduğu için Paris'in Helen'i kaçırması, Sparta kralını kardeşi Agamemnon'un yardımına başvurmaya ve Helen'i geri almak için Truva'ya bir sefer göndermeye kışkırttı.

Hesiodos tanrıçayı 'hızlıca bakıveren', 'köpükten doğmuş', 'güler yüzlü' ve çoğunlukla 'altın Afrodit' olarak tanımlamıştır. Benzer şekilde Homeros'un İlyada'daki Truva Savaşı'nı tanımlamasında da Afrodit 'altın' ve 'gülümseyen' olarak tanımlanmıştır. Kendisi ayrıca savaşta Truvalıları da desteklemiştir. Önemli bölümlerde Afrodit, oğlu Aeneas'ı Diomidis'ten korur ve bahtsız Paris'i Menelaos'un gazabından kurtarır.

Adonis

Tanrıçanın en ünlü kaçamaklarından biri de yakışıklı Adonis'leydi. Afrodit, Persefoni tarafından güvenli bir şekilde korunan bir sandıkta bu genci tuttu, ancak sonrasında ona aşık oldu ve onu aşk tanrıçasına geri vermeyecekti. Zeus müdahale etmek zorunda kaldı ve Adonis'in yılın dört ayını her bayanla geçirmesi gerektiğine karar vermişti (ve dört ay kendi başına dinleniyordu). Bir av kazasında trajik bir şekilde öldürülen inanılmaz yakışıklı bu genç, kokusu olmayan bir çiçeğe dönüşmüştü. Afrodit kaybından dolayı perişan oldu ve üzüntüsü, her yıl büyük bir öneme sahip olan yalnızca kadınlara özel bir festival olan Adonia kültünde anıldı.

Sanattaki Tasviri

Afrodit'in denizden doğuşu (belki de en ünlüsü Olimpia'daki büyük Zeus heykelinin tahtında tasvir edilmiştir) ve Paris'in yargısı antik Yunan sanatında popüler konulardı. Tanrıça genellikle aşağıdakilerden biri veya birkaçı ile tanımlanır: bir ayna, bir elma, bir defne tacı, kutsal bir kuş veya güvercin, bir asa, ve bir çiçek. Bazen, bir kuğu ya da kaz sürerken de tasvir edilir. Genellikle Arkaik ve Klasik sanattan giyinir ve göğsünde sevgi, arzu ve baştan çıkarıcı cazibenin sihirli güçlerini elinde tutan özenle işlenmiş bir bant veya kuşak takar. Ancak daha sonra (M.Ö. 4. yüzyıldan itibaren) Venus de Milo mermer heykelinde olduğu gibi çıplak veya yarı çıplak olarak tasvir edilmiştir. Afrodit'in hikayesi, özellikle Rönesans döneminde sanatçıların ilgisini çekmeye devam etti ve belki de en ünlüsü şimdi Floransa Uffizi Galerisi'nde olan Sandro Botticelli'nin 1486'da Venüs'ün Doğuşu adlı resminde dikkatleri üzerine çekmişti.